Giriş
Bugünden başlamak üzere toplam dört bölüm hâlinde (bu makale sayfasının sınırlılıkları kapsamında) tarafı olduğumuz I. Dünya Savaşı’nın (1914-1918) sonlarında Filistin Cephesinde yaşanan ve Türk kuvvetlerinin ağır bir yenilgisiyle sonuçlanan Nablus Muharebesi’nden bahsedeceğiz. Nablus Muharebesi, İngilizce literatürde “Battle of Megiddo” şeklinde geçer.
Öncesi
Devam eden I. Dünya Savaşı’nın ikinci yılı olan 1916 yılının sonunda Sina Cephesinde Sina Yarımadasının tamamen İngiliz kuvvetlerinin kontrolüne girmesinin ardından İngiltere tarafından Filistin’in işgali kararlaştırılmış bu çerçevede Filistin’e açılan kapılardan biri niteliğindeki Birüssebi (Bersawa)’ye 26-27 Mart ve 17 Nisan 1917 tarihlerinde taarruz eden İngiliz kuvvetleri, başarılı Türk savunması karşısında sonuç alamamış ve püskürtülmüş, İngiliz kuvvetlerinin 31 Ekim’de eşzamanlı olarak Birüssebi ve Gazze’ye başlattıkları daha güçlü bir taarruz sonucu aynı gün Birüssebi, 7 Kasım’da da Gazze, devam eden İngiliz taarruzları sonucu 9 Aralık’ta da Kudüs düşmüştü. Gazze-Birüssebi Muhârebeleri’nden sonra Kudüs-Yafa hattı kuzeyine kadar ilerleyen İngiliz kuvvetleri bu mevzilerin uzaktan emniyetini sağlamak için kısa hedefli iki taarruz yapmışlar, 21 Aralık’ta icra ettikleri bir baskın harekâtıyla da Avca Nehri’ndeki 22. Osmanlı Kolordusunu Tabsur-Aisat Hattına kadar geriye atmışlardı. Gazze ve Kudüs’ün düşmesiyle o zamana dek askerî yazışmalarda Sina Cephesi olarak kullanılan ifade yerine de artık Filistin Cephesi ifadesi kullanılmaya başlanmıştır.
1918 Yılında Ertelenen Katî Sonuçlu İngiliz Taarruzu
İngiltere siyasî otoriteleri 1918 baharında Filistin’de katî sonuçlu bir taarruz planlamış olmakla birlikte Almanların (Avrupa’da) Batı Cephesinde 21 Mart’ta başlattıkları Bahar Taarruzu nedeniyle Mısır Sefer Kuvvetine bağlı askerî birlikleri Batı Cephesine intikâl ettirilmiş olması nedeniyle bu taarruz ertelenmiş, İngilizler Filistin Cephesinde bahar mevsiminde küçük çaplı taarruz ve muharebelerle yetinmişlerdir.
Batı Cephesinde gerçekleşen bir seri muharebenin ardından Temmuz 1918 ayı ortalarında Alman ilerlemesi durdurulduktan sonra Müttefik Kuvvetlerin 8 Ağustos’ta Almanlara karşı başlattıkları Yüz Gün Taarruzunu takiben İngiltere tarafından Mısır Sefer Kuvveti takviye edilmiş ve Filistin Cephesinde katî sonuçlu bir muharebe için taarruz hazırlıkları sürdürülmüştür.
Tarafların Kuvvet Durumları
- İngiliz Kuvvetlerinin Durumu
General Edmund Allenby komutasında iki piyade kolordusu ile Çöl Süvari Kolordusu, Fransız ve İtalyan müfrezeleri ile bağlı birliklerden oluşan İngiliz Ordusunda;
- Sol cenahta (8. Türk Ordusu karşısında) 15 mil genişliğindeki cephede konuşlu Tümgeneral Edward Bulfin Komutasında 21. Kolordu,
- 21. Kolordunun sol cenahında ve sahil kesiminde (8. Türk Ordusu karşısında) konuşlu Tümgeneral Henry George Chauvel Komutasında Atlı Sahra Kolordusu,
- Merkezde ya da Nablus karşısında (7. Türk Ordusu karşısında) konuşlu Tümgeneral Chetwode komutasında 20. Kolordu,
- Sağ cenahta (4. Türk Ordusu karşısında) konuşlu (Özel Görev Kuvveti olarak Atlı Sahra Kolordusundan ayrılmış) Tümgeneral Edward Chaytor komutasındaki Avustralya-Yeni Zelanda Atlı Piyade Tümeni olmak üzere toplam 56.000 tüfek, 11.000 kılıç ve 552 top mevcuttu. Toplam insan gücü de 67.000 kişiydi.
Yıldırım Orduları Grubunun Kuvvet Durumu
Mareşal Liman von Sanders komutasında üç ordu ile ihtiyat ve diğer münferit birliklerden oluşan Yıldırım Orduları Grup Komutanlığında;
- Sağ cenahta ya da sahil (Gazze) kesiminde konuşlu olan ve karargâhı da Tulkerim’de bulunan Cevat (Çobanlı) Paşa komutasındaki 8. Orduda 19.157 muharip er, 10.393 cephedeki piyade tüfeği ve 262 makineli tüfek,
- Merkezde ve karargâhı da Nablus’ta konuşlu bulunan Mustafa Kemâl Paşa komutasındaki 7. Orduda 14.522 muharip er, 7.046 cephedeki piyade tüfeği, 51 hafif ve 348 ağır makineli tüfek,
- Sol cenahta (Ürdün cenahında) ve karargâhı da Salt’ta bulunan Şeria Nehri ile Lut Gölü arasında konuşlu Mersinli Cemâl Paşa komutasındaki 4. Orduda 6.919 muharip er, 2.380 cephedeki piyade tüfeği, 9 hafif ve 86 ağır makineli tüfek olmak üzere toplam olarak 40.598 muharip er, 19.819 cephedeki piyade tüfeği, 273 hafif ve 696 ağır makineli tüfek mevcuttu.
Suriye ve Filistin Cephesi’ndeki diğer Türk kuvvetleri de Nihat (Anılmış) Paşa komutasındaki ve merkezi Adana’da bulunan 2. Ordu ile Fahrettin (Türkkan) Paşa komutasındaki ve merkezi Medine’de bulunan Hicaz Sefer Kuvvetinden oluşmaktaydı.
(Devam edecek)
© 2023. Bu makalenin / yazının içeriğinin telif hakları yazarına ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereği kaynak gösterilerek yapılacak kısa alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.
KAYNAKLAR
Anderson, Betty; A History of the Modern Middle East: Rulers, Rebels, and Rogues, Stanford University Press, California - USA 2106.
Belen, Fahri; Birinci Cihan Harbinde Türk Harbi 1918 Yılı Hareketleri, C. 5, Gnkur.Bsmv., Ankara 1967.
Çulcu, Murat; Arşivi Kaybolan Savaş Sina Filistin-Suriye Cephesi, Birinci Baskı, KASTAŞ Yayınevi, İstanbul 2009.
Erickson, Edward J; Birinci Dünya Savaşında Osmanlı Ordusu, (Çev.: Kerim Bağrıaçık), 1. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2009.
Paksoy, İrfan; Cihan Harbi’nde Osmanlı Devleti, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 2018.
Perrett, Bryan; Megiddo 1918, 1. Baskı, Osprey Publishing Print, Great Britain 1999.
Sanders, Liman von; Türkiye’de Beş Yıl, (Çev.: M.Şevki Yazman), Burçak Yayınevi, İstanbul 1968.
Şükrü Mahmut Nedim, Filistin Savaşı (1914-1918), (Çev.: Abdullah Es), Gnkur.Bsmv., Ankara 1995.