Sıra Gecesi” Nedir?
Sıra Gecesi Güney Doğu Anadolu Bölesinde bilhassa Şanlıurfa yöresinde genel olarak alışılagelmiş bir şekilde özellikle kış gecelerinde, aynı yaştaki insanların özellikle genç bireylerin veya orta yaşlardaki arkadaşların, her hafta bir başka arkadaşın evinde ya da farklı bir mekanda olmak üzere, haftada en az bir kere akşam vaktinde belirli bir düzen dahilinde sıra ile yaptıkları toplantılara Şanlıurfa'da “sıra gecesi” denmektedir. Kısaca; “sıra gecesi” bir arkadaş grubunun haftada bir olmak üzere bir araya geldikleri toplanmalardır.
Sıra Gecesinin Urfa Kültür Hayatındaki Yeri
Sıra gecesinin Şanlıurfa kültür hayatındaki yerini kısaca özetleyecek olursak; Urfalı, genç yaşından itibaren sıra gecesine katılarak, cemaatle oturup kalkmayı, gelenek ve göreneklerini, adâb-ı muâşeret kurallarını, cemaatte konuşmanın adabını, yeri geldiği zaman konuşmayı, yeri geldiğinde dinlemesini bilmeyi, büyüğüne saygıyı öğrenir. Bu yönüyle “sıra gecesi” bir halk mektebidir. Halen günümüzde de aynı kurallarla bu gelenek devam ettirilmektedir.
Sıra gecelerinde zaman zaman çeşitli kitaplar getirilir bir kişi tarafından okunur ve yorumları yapılır. Bu yönüyle “sıra gecesi” bir eğitim-öğretim yuvası olarak ta adlandırılabilir.
Diğer taraftan “Sıra geceleri” acıyı ve mutluluğu paylaşmak anlamına da gelmektedir. Sıra arkadaşlarından birinin yakını ölse, diğer sıra arkadaşları cenazenin hazırlanmasından kaldırılmasına kadar arkadaşlarının yanında olurlar, arkadaşlarının acısını paylaşırlar. Düğün, sünnet vs. gibi mutlu günlerde yine arkadaşlar bir araya gelir ve mutluluğu paylaşırlar.
Şanlıurfa'da müziğin gelişmesi ve yaygınlaşmasının en büyük nedeni sıra geceleridir. Bu geceler bir usta çırak geleneğine uygun olarak müziğin öğretildiği ve icra edildiği meşk ortamıdır. Bu yönüyle sıra gecelerine bir “Halk konservatuarı” diyebiliriz ki bu yerinde bir tabir olur. Sıra gecelerinde belirli hayvanlara merakı olanlar, besleyip bakımını yaptıkları hayvanlar üzerine sıra gecelerinde sık sık sohbet ederler. Bu yönüyle sıra gecesi bir cemiyet, bir dernek gibi faaliyet gösterir. Şanlıurfa'nın sosyal, kültürel ve ekonomik sorunları sıra gecesinde konuşulur ve tartışılır, çözüm yolları üretilir. Bu yönüyle sıra geceleri birer istişare toplantılarıdır.
Sıra geceleri sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın yoğunlaştığı ve pratiğe dönüştüğü yerdir. Sıra arkadaşları kendi aralarında yardımlaşma sağladıkları gibi, sıra gecelerinde toplanan paralarla fakirlere yardım ederler.
Sıra geceleri nezih bir sohbet ortamıdır; ilim ve irfan sahipleriyle sohbetler edilir. Şiirler dinlenir, kültür ve edebiyat üzerine konuşulur.
Sıra geceleri geleneksel “Tolaka” ve “Yüzük fincan” oyunlarının oynandığı, geleneklerin yaşatıldığı gecelerdir.
Sıra geceleri, zengin Urfa sofrası yemeklerinden çiğköfte ve tatlılarının yenildiği, misafirlere tanıtıldığı ortamlardır.
Kaynakça: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı