29 Ekim 1923 Cumhuriyet Bayramı, Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi anlamda kurulduğu tarihtir. Atatürk, diğer bayramlar gibi Cumhuriyet Bayramı’nı da gelecek nesillere bir miras olarak bırakmıştır. 29 Ekim 1923 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bir anayasa değişikliği yapılmış ve Türkiye'nin yönetim biçimi Cumhuriyet olarak belirlenmiştir. Bu belirlemenin ardından 101 pare top atışıyla kutlanması için aynı gün meclis tarafından karar alınmıştır. Bizler de yeni Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş tarihi olan 29 Ekim'i her yıl ülkece coşku içinde kutlamaya devam ediyoruz ve edeceğiz.
Türk halkı için Cumhuriyet Bayramı, milli birlik ve beraberliğin, toplum dayanışmasının üst düzeylere çıktığı milli bayramlarımızdan bir tanesidir. Kurtuluş Savaşı'nın Türk milletinin büyük zaferiyle sonuçlanmasının arkasından ortaya çıkan yönetim boşluğunun kaldırılması amacıyla yeni bir yönetim biçiminin belirlenmesi gerekiyordu ki Mustafa Kemal ve arkadaşları yaptıkları yoğun çalışmalar sonucu Türkiye'ye yakışır bir yönetim biçiminin Cumhuriyet olduğuna karar verdiler. Nihayetinde 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet ilan edildi.
CUMHURİYETİN GETİRDİKLERİ
1. Siyasal Alanda Yapılan Yenilikler
- Saltanatın kaldırılması ( 1 Kasım 1922)
- Ankara'nın başkent olması (13 Ekim)
- Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)
- Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924)
- Siyasi Partiler kuruldu. (Cumhuriyet Halk Fırkası, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Serbest Cumhuriyet Fırkası)
2. Bayındırlık Alanında Yapılan Yenilikler
- Demiryolları yabancı şirketlerin elinden alınarak devletleştirildi. Yeni demiryolları yapıldı. Cumhuriyetin ilanından 1938 yılına kadar 3360 km demiryolu yapılmıştır.
- Osmanlı Devleti'nden 18335 km kalan karayolu 1948 yılında 45000 km' ye çıkmıştır.
- Denizcilik alanında Kabotaj Kanunu çıkarılmış ve yeni liman ve iskeleler yapılmıştır.
- Pek çok yeni şehir ve kasaba inşa edilerek modern bir görünüm almıştır.
3. Toplumsal Alanda Yapılan Yenilikler
- Kadınlara erkeklerle eşit haklar verilmesi (1926-1934)
- Şapka ve kıyafet yeniliği (25 Kasım 1925)
- Tekke zâviye ve türbelerin kapatılması (30 Kasım 1925)
- Soyadı kanunu ( 21 Haziran 1934)
- Lâkap ve unvanların kaldırılması (26 Kasım 1934)
- Uluslararası saat, takvim ve uzunluk ölçülerin kabulü (1925-1931)
4. Tarım Alanında Yapılan Yenilikler
- Köylünün durumunu düzeltmek için Aşar (Öşür) vergisi 1925'te kaldırıldı.
- Ziraat Bankasının verdiği kredi artırıldı.
- Çiftçinin tarımda makine, iyi tohum, gübre ve ilaç kullanımı teşvik edildi.
- Çiftçiye damızlık hayvan, tohum, fidan, borç para verildi.
- 1929'da "Tarım Kredi Kooperatifleri" kuruldu.
5. Hukuk Alanında Yapılan Yenilikler
- 20 Ocak 1921'de ilk anayasa Teşkilat-ı Esasiye ilan edildi.
- Cumhuriyetin ilanından sonra 1924 anayasası ilan edildi.
- 17 Şubat 1926'da Medeni Kanun ilan edildi. İsviçre'den alındı.
– a) Birden fazla kadınla evlenme yasaklandı.
– b) Mirasta ve boşanmada kadın erkek eşitliği geldi. - 8 Mayıs 1928'de Borçlar Kanunu –İsviçre'den
- 10 Mayıs 1928'de Ticaret Kanunu—Almanya'dan
- 1Temmuz 1928'de Ceza Kanunu – İtalya'dan alınarak ilan edildi.
6. Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan Yenilikler
- Öğretimin birleştirilmesi (3 Mart 1924)
- Yeni Türk harflerinin kabulü (1 Kasım 1928)
- Türk Dil ve Tarih Kurumlarının kurulması (1931-1932)
- Üniversite öğreniminin düzenlenmesi (31 Mayıs 1933)
- Güzel sanatlarda yenilikler
7. Sanayi Alanında Yapılan Yenilikler
- 1925'te "Sanayi ve Maadin Bankası" kuruldu (Yıpranmış Osmanlı tesislerini tamir etmek için.).
- 1927'de "Teşvik-i Sanayi Kanunu" çıkarıldı (Halk sanayiye teşvik edildi, ancak halkın gücü olmadığından "Devletçilik" politikası izlendi.).
- 1933'te "İlk Beş Yıllık Sanayi Planı" hazırlandı.
- 1933'te Sümerbank kuruldu.
- 1938'de "İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı" hazırlandı. Ancak 1939'da II. Dünya Savaşı'nın çıkması bu planın uygulanmasına engel olmuştur.
- Ülkedeki madenleri aramak için 1935'te Maden Tetkik Arama Enstitüsü (M.T.A) kuruldu. Madenleri işlemek içinde Etibank kuruldu.
- 1939'da Türkiye'nin ilk demir çelik fabrikası olan Karabük Demir-Çelik Fabrikası kuruldu.
8. Ekonomi Alanında Yapılan Yenilikler
- 17 Şubat 1923'de "İzmir İktisat Kongresi" toplandı. Milli ekonominin hedefleri belirlendi. Yatırım yapacak şirketlere kolaylık sağlanacağı, milli bankanın kurulacağı, demiryolu yapımına önem verileceği, yerli malı kullanımı teşvik edileceği belirtilmiştir. Ayrıca kongrede "Misak-ı İktisadi" (Ekonomi Andı) ilan edildi. Buna göre ekonomik kararlar uygulanırken ekonomik bağımsızlığın titizlikle korunması kararlaştırıldı.
- Özel teşebbüsün yetersiz olmasından dolayı 1930'dan itibaren "Devletçi" bir ekonomi politikası uygulanmaya başlanmıştır.
- 1933 yılında "İlk Beş Yıllık Kalkınma Planı" hazırlandı ve başarıyla uygulandı.
9. Ticaret Alanında Yapılan Yenilikler
- 1924'te İş Bankası kuruldu (İş sahiplerine kredi vermek amacıyla kuruldu).
- 1 Temmuz 1926'da "Kabotaj Kanunu" çıkarıldı. Böylece Türk karasularında yolcu ve yük taşıma hakkı yalnızca Türk gemilerine verildi. Ayrıca Denizbank'ın kurulmasıyla denizcilik faaliyetleri artmıştır.
Cumhuriyet Bayramı milli birlik ve beraberliğin toplum dayanışmasının üst düzeylere çıktığı milli bayramlarımızdan bir tanesi olup, oldukça yüksek öneme haizdir. Bu sebepten dolayı da günümüze kadar coşku ile kutlanmış ve kutlanmaya devam edecektir.
