Bu yazı dizimizde sırasıyla “eğitimin ne olduğu ve eğitime duyulan ihtiyaç, anaokulu öncesi ve sonrasında çocuk eğitimi, ilkokulda ve ortaokulda yaşanan sorunlar; lise eğitiminin öğrenci, öğretmen ve veli gözüyle genel durumu” konularını ele aldığımız yedi yazı kaleme alındı.
Yirmi iki yıldır bir eğitimci olarak mensubu olduğum bu mecranın sorunlarını ifade ederken öğrenci, öğretmen, veli paydaşlarından bana yansıyanlar; toplumda birçok platformda bu paydaşlarca dile getirilenler, sınıf ve okul düzeyinde eğitimden beklentiler ve alınanlar, bir öğretmen olarak okul içi ve dışında yaşadığım ve deneyimlediğim problemler, aynı zamanda velisi bulunduğum üç çocuğumun karşılaştığı ve birebir şahit olduğum durumlardan yola çıktım.
Sadece bununla da yetinmedim. Türkiye’de yakın dönemde eğitim süreci ve beraberinde getirdiği sorunlarla ilgili olarak kaleme alınan birçok kitap, dergi, makaleden; yapılan anket ve saha araştırma sonuçlarıyla elde edilen verilerden olabildiğince yararlandım.
Bütün bu birikimin ışığında ele aldığımız sorunların çözümüne dair görüşleri şu şekilde ifade etmek mümkün olacaktır:
Eğitim uzun soluklu bir süreçtir. Bu sürecin henüz anne karnında başladığı unutulmamalı, bu konuda yeterli bilgi ve donanıma sahip olunduktan sonra evlat sahibi olunmalı.
Çocuğun tertemiz ve bembeyaz bir sayfa olduğu ve üzerine atılacak tek bir çiziğin dahi silinemeyeceği gerçeğinden hareketle okul öncesinde baskıcı ya da boş vermiş değil, sevecen, yapıcı fakat kararlı ve ortak tutum sergilenmeli.
Onun apayrı bir birey olduğu gerçeği unutulmadan her fırsatta kontrollü özgürlük alanları yaratılmalı, var olan ya da kazanması muhtemel yaratıcı yönleri ön plana çıkarılmalı.
Anaokulunda temel insani değerleri ve görgü kurallarını kazandırırken yeteneklerini keşfetmeye ve geliştirmeye dönük bir eğitim amaçlanmalı. Bu etapta, çocuğun yaptığı etkinlikleri yalnızca kendisinin tasarlamasına fırsat tanınmalı.
İlköğretimde çocuğun ilgi ve yeteneklerini ortaya çıkaracak tarzda sosyal kültürel ve sportif etkinliklere fazlasıyla yer verilmesi, bu arada “Matematik, Fen Bilimleri, Görsel Sanatlar, Müzik, Türkçe, Dil” gibi alanlarda belirgin eğitimleri olanlar ortaokuldan itibaren o alanla ilgili eğitime yönlendirilmeli.
İlköğretimde sınav temelli değil, yetenek ve yaratıcılık temelli eğitim esas alınmalı, dördüncü sınıfta sınav yapılmamalı.
İlköğretim dört değil beş yıl olmalı. Böylelikle çocuğun bedensel, duyusal ve soyut zeka gelişimi tamamlanarak sonraki konu ve kavramları daha kolay algılaması mümkün olmalı. Bu mümkün değilse, beşinci sınıftaki konu ve müfredatlar sonraki yıllara kaydırılarak öğrenci rahatlatılmalı.
Ortaokul, çocuğun ilgi ve yeteneğine göre şekillenmeli. Beşinci sınıftan itibaren sınav kaygısını yaşamaya başlayan ve bu nedenle çocukluğunu doyasıya yaşayamayan çocukların üzerindeki sınav kamburu atılmalı. İlkokuldaki yeteneklerini daha da geliştirip zenginleştirecek deneyimler sağlayan programlar, çocuğun öz güvenini destekleyecek projeler hazırlanmalı.
Dil öğrenimine ağırlık verilmeli. Burada da yazılı değil sözel ve konuşmaya dayalı ders işleyiş tarzı tercih edilmeli. Müfredat hafifletilerek günlük hayata ve çağa ayak uyduracak tarza büründürülmeli.
Ortaokulda yazılılar son iki sınıfa kaydırılmalı. LGS’ye göre değil, çocuğun dört yıl boyunca katıldığı etkinlik ve projeler, yürüttüğü çalışmalar, gösterdiği gelişim raporları, derslerindeki düzeyinin birleşimine göre alacağı ortaöğretim başarı puanıyla liseye yerleşmesi mümkün olmalı.
Lise eğitimi çocuğun ilgi, yetenek ve başarılı olduğu alanla paralel, ortaöğretim raporunun gösterdiği doğrultuda seçilmeli. Burada kesinlikle çocuk ve çocuğa rehberlik yapacak rehber öğretmen ya da danışma merkezi dışındaki birey veya kurumlar etkili ve yönlendirici olmamalı.
Lise eğitiminde iki ana koldan yürünmeli. Akademik derslere ilgi ve ihtiyaç duymayan, ortaöğretim raporu ve başarı puanına göre bunun tespit edildiği öğrenciler meslek liselerine alınmalı. Burada alacağı meslekî derslerin yanı sıra ileride kendine iş ya da meslek edinebileceği bir mesleğe yönlenmeli. Bu noktada da çocuğun ilgi ve yaratıcılık durumu dikkate alınmalı.
Bulunulan çevredeki çeşitli kurum ve kuruluşlar meslek liseleriyle koordineli çalışmalı. Okulun son sınıfında çocuk, edinmeyi amaçladığı mesleğin stajını ilgili kurum ve kuruluşta yapmalı. Mezun olunduktan sonra devletin de desteği ve yönlendirmesiyle, staj yaptığı kurum ve kuruluşlar da göz önünde bulundurularak, iş bulma konusunda olanaklar tanınmalı.
Ortaöğretim raporu ve başarı puanının göstergesiyle akademik eğitim alması gerektiği ortaya çıkan çocuk, bu noktada da “spor, sanat, sosyal, fen” gibi alanlara özgü yetenek, eğilim ve başarıları da göz önünde bulundurularak ilgili bir liseye yönelmeli. Burada sanat, spor, fen eğitimi ya da sosyal eğitim almalı. Bu tarz liselerde de hazır bilgiyi kazandırma değil, o bilgiye ulaşma yolları öğretilmeli. Konu ve kavramlarla günlük hayat sık sık ilişkilendirilmeli.
Gencin yaratıcılığı, kendini özgür hissedeceği ortamlar oluşturularak ortaya çıkarılmalı. Günceli ve dünyadaki gelişimleri takip eden, herhangi bir ideolojinin tesirinde şekillenmemiş bir tarzda hazırlanmış ünitelerle, öğrenci çok daha aktif hale getirilerek, sorgulayıcı, deneyimci bir yöntem izlenmeli.
Akademik eğitim için donanımlı laboratuvarlar, bilişim salonları, z kütüphaneler, yabancı dil paltformları aktif biçimde kullanılmalı.
Akademik eğitim, çeşitli sanatsal, kültürel, sportif etkinliklerle zenginleştirilip gençlerin bu yönleri de ihmal edilmemeli.
Üniversite sınavı, liseden mezun olununca girilen ve telafisi o yıl için mümkün olmayan, test mantığıyla hazırlanmış bu tarz bir sınav değil; gencin her yıl yaptığı çalışma, yürüttüğü etkinlik ve projelerle yıl sonunda gireceği sınıf geçme sınavının ortalamasıyla belirlenmeli.
Lisede mutlaka sınıfta kalma getirilmeli. Her yıl sonunda gireceği sınıf geçme sınavını veremeyen öğrenci bir üst sınıfa geçememeli. Bir yıl boyunca eksiklerini telafi için beklemeye alınmalı, ilave eğitime geçebilmeli.
Öğretmen ve idarecilerin hazırlamakla yükümlü oldukları resmî evraklar azaltılmalı, eğitimin kağıt üzerinde değil pratikte gerçekleşen bir süreç olduğu hatırdan çıkarılmamalı.
Her iki yılda bir, öğretmen, alan ve meslekî bilgilerinin yoklandığı bir sınava tabi tutulmalı. Sınavı aşamayan öğretmenler için eksik bilgilerinin alacağı ilave eğitimler verilmeli. Alanında somut başarı gösteren öğretmenler ise sosyoekonomik anlamada durumlarında iyileştirilmeler yapılmalı.
Eğitim sürecinin bir nevi yitik ayağı dediğimiz veliler, sürecin çok daha fazla içine katılmalı. Veliler, sadece toplantıda değil, rutin aralıklarla okulda ya da uygun yerlerde idareciler ve öğretmenlerle görüşebilmeli. Yaşanan sorunlarda ivedilikle çözüm yoluna gidilmeli. Velilerin de zaman zaman kendi çocuğuyla ilgili hazırlaması gereken çalışmalar olmalı ve bunları okula sunacağı evraklar bulunmalı. Yapılacak tüm bu çalışmalarda Okul Rehberlik Servisi başta olmak üzere diğer birimlerle koordineli biçimde harekete edilmeli.
Kitap okuma, bir görev değil zevk bilinciyle yürütülmeli. Bu konuda lisenin çok geç kalınmış bir dönem olabileceği gerçeğinden hareketle ilköğretim dönemi fazlasıyla önemsenmeli. Ortaokul ve lise döneminde okunacak bazı kitaplar, öğretmen ve öğrencilerle birlikte şekillendirilebilmeli.
“Tiyatro, müzik, resim, heykeltıraşlık, düzenleme” gibi sanatsal faaliyetler, derslerin öğreniminde dersin ve konunun türüne göre aktif olarak kullanılabilmeli.
Dil eğitiminde, yazılı gramer değil, konuşma yeteneği esas alınmalı. Bu amaçla da çocuğun o dili kullanabileceği gerçek yaşam deneyimleri oluşturulabilmeli.
Öğrenimin devam etme sürecinde temel amacımız olan “eğitim” de göz ardı edilmemeli. Gencin dürüst, başkalarına ve doğaya saygı bilinci gelişmiş, sorumluluk duygusuna sahip, ülkesini, dünyayı ve insanlığı seven ve bu sevginin gereğini yerine getiren, barış dilini geliştirmiş, empati yapabilen, sorgulayıcı ve çok yönlü bireyler olması amaçlanmalı. Bu davranışlar da en az diğer dersleri kadar çocuğun bir üst sınıfa geçmesinde etkili olabilmeli.
Eğitimle ilgili bu yazı dizisinde anaokulu öncesinden itibaren lise eğitimine kadar eğitimin tüm paydaşlarınca yaşanan sorunlar ve bu sorunların her paydaşa yansıması ve onların gözünden yansıması ele alındı. Bugünkü yazıyla dizi sona erdi. Aşağıya linklerini paylaştığım kaynaklardan zaman zaman içerik ve sonuçlar anlamında elden geldiğince yararlanarak nesnel bir tavır sergilemeye çalıştım. Bu çalışmada amacımız, eğitim gibi hayatımızı kapsayan böylesine zorlu bir süreçte bir taş koyabilmek idi. Dilerim amacımıza bir nebze de olsa ulaşabilmişizdir.
Yararlanılan Kaynaklar:
https://seckinkoleji.com/haberler.php?id=811
https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/39856/471780
https://www.akademikakil.com/turk-egitim-sistemi-sorunlar-ve-cozumleri/ulkusaritas/
https://www.ebs.org.tr/ebs_files/files/yayinlarimiz2021/Egitime_Bakis_48.pdf
http://www.liberal.org.tr/sayfa/turkiyedeki-egitim-sorunlari-ufuk-coskun,210.php
https://www.ted.org.tr/wp-content/uploads/2019/04/ted_yaygin_egitim_ve_sorunlari_ocr.pdf
https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423867219.pdf
https://www.turkegitimsen.org.tr/lib_yayin/82.pdf
https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makale-detay&Alan=sosyal&Id=b7AGxHQBu-adCBSE3wrn
https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makale-detay&Alan=sosyal&Id=AW4RKJciyZgeuuwfeBm_
http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/31a.erdem_hareket.pdf
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/929132
https://enadonline.com/public/assets/catalogs/0203700001612336366.pdf
Adem KURUN 3 yıl önce
Hayati Yaman 3 yıl önce