Halkına hizmet edenleri o halk unutmaz.
Johan Vilhelm Snellman’ı Fin halkı unutmamıştır;
Gazi Mustafa Kemâl Atatürk’ü de Türk halkı unutmamış,
sonsuza kadar da unutmayacaktır.
GİRİŞ…
Daha önceki “Metamorfoz (1)” ve “Metamorfoz (2)” başlıklı iki makalemde ülkemizde Millî Eğitim Bakanlığının belirlediği 100 Temel Eser arasında yer alan eserlerden biri de Grigoriy Petrov’un Beyaz Zambaklar Ülkesinde isimli eserinin yazarı, eserin önemi, değişim öncesindeki Fin ülkesinin vahim durumu ve eserin kahramanı olan Fin eğitimci, filozof ve devlet adamı Johan Vilhelm Snellman hakkında bilgi verilmiş, eserden kesitler sunularak, eserin kahramanı olan Snellman ve ona destek veren gönüllüler sayesinde elde edilen kazanımlar paylaşılmıştı. Konuya ilişkin “Metamorfoz (3)” başlıklı bugünkü makalemde de toplumsal dönüşümde eğitimin hayatî önemi, Avrupa Birliğinin geçmişteki genişlemeden sorumlu komiserlerinden Olli Rehn’in mânidar tespitleri ve sonuç mahiyetindeki kısa bir değerlendirme ile konuya ilişkin paylaşım tamamlanmış olunacaktır.
TOPLUMSAL DÖNÜŞÜMÜN OLMAZSA OLMAZI…
En büyük başarı, kafaları değiştirmek ve bunu da başarmak sadece eğitimle mümkün olacaktır. Bu sebeple Finlerin eğitime ve öğretmenlerine verdiği değer yadsınamaz. En kritik noktalardan birisi insanları bir şeylere zorlamak yerine bunun neden yapılması gerektiğini insanlara anlatarak onları ikna etmek yöntemine gitmek gerekliliğidir.
OLLI REHN’NIN MÂNİDAR TESPİTLERİ…
Bu makale dizisdinin ilk iki bölümünde ve yukarıda bahsedilen hususlar bizde (ülkemizde) böylesi bir kahraman olmadığı anlamına gelmez. Bilakis daha fazlası var; o da kurucu liderimiz Gazi Mustafa Kemâl Atatürk...
Avrupa Birliğinin genişlemeden sorumlu eski komiserlerinden Olli Rehn, 5 Temmuz 2005 tarihinde İstanbul’da yaptığı “Türkiye’nin AB’ye girişinde Finlandiya’nın Rolü” başlıklı konuşmasının neredeyse tamamını Beyaz Zambaklar Ülkesi’ndeki kahramanlara ayırır ve şu mânidar ifadeleri dile getirir:
"İstanbul'da olmaktan çok ama çok mutluyum. AB Komisyonu'nun bir komiserinin bir aday ülkede bulunmaktan mutluluk duyduğunu söylemesi, siyaseten pek doğru görülmeyebilir. Ama siyaset benim umurumda olmadığı için, duygularımı açıkça sergilemekten çekinmiyorum. Evet, İstanbul’da bulunmaktan mutluyum. Ya da biz Finlilerin severek kullandıkları ifadeyle, Atatürk'ün ülkesinde bulunmaktan mutluyum. Zira bizim için Türkiye denince akla gelen ilk isim, daha doğrusu Türkiye'nin tamamlayıcı sözcüğü Mustafa Kemal Atatürk'tür. Ayrıca ülkelerimiz arasında tarihî bir köprü bulunduğunu, Türkiye ve Finlandiya'nın bağımsızlık destanlarının önemli benzerlikler de dâhil iki ülke arasındaki önemli bir tarihî bağlantıyı hatırlatmak istiyorum. Bu bağlantı, modern Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Kemâl Atatürk’e kadar geri gider. O, Grigoriy Petrov’un ünlü “Beyaz Zambaklar Ülkesinde” kitabını Türk eğitim kurumlarında zorunlu bir kitap olmasını istedi. Kitap, Fin ulusal kalkınmasını ve millî düşünür J.V. Snellman aracılığıyla eğitim ve sivil toplumun önemini açıklar. Atatürk'ün “Beyaz Zambaklar Ülkesi” kitabının okullarda okutulmasını istediğini, hatta bunu zorunlu kıldığını biliyoruz. Grigoriy Petrov'un yazdığı o kitabın Finlandiya halkının uyanmasını sağlayan kahramanı Johan Vilhelm Snellman'ın, Atatürk döneminde örnek insan gösterildiğini de unutmadık, unutmayacağız. Atatürk’ün aynı zamanda, daha sonra (II. Dünya Savaşı döneminde Finlandiya ve SSCB arasında gerçekleşen) Kış Savaşı’nda Fin bağımsızlığının lideri ve Batı Demokrasisi savunucusu (Finli asker ve devlet adamı) General Mannerheim’ın (1867-1951) bir hayranı olduğu da bilinmektedir. Dahası, 1956’dan 1981’e kadar çok uzun süre Finlandiya başkanlığını yürüten (1950-1953 ve 1954-1956 yılları arasında iki dönem Finlandiya başbakanlığı, 1956-1981 yılları arasında ise Finlandiya devlet başkanlığı görevini yürüten, Finlandiya’nın modern döneme ilişkin mimarı olarak da anılan) Urho Kekkhonen (1900-1986) gençliğinde Atatürk Devrimlerini okumuştur. Finlandiya bağımsızlık ve kalkınmasında Snellman ulusal bir düşünür; Mannerheim bir asker ve stratejik lider; Kekkhonen ise bir devlet adamıdır. Türkiye’de ise tüm bu üç karakterin üstün nitelikleri Mustafa Kemâl Atatürk’te birleşir”.
Olli Rehn’ın ifadelerindeki son cümleye dikkat lütfen…
SONUÇ…
Finlandiya ölçeğinde Snellman ve onunla ortak hareket eden bir avuç aydın ile bu aydınlara inanarak ona destek veren eğitim gönüllüleri, çığ gibi büyüyen bu toplumsal seferberlik sonucu bataklığı hatırlatan bir ülkenin, cehâlet ve yoksulluğun pençesinde kıvranan bir halkın nasıl da adetâ Beyaz Zambaklar Ülkesine, eğitimli ve müreffeh bir millete dönüştünün anlatıldığı bahse konu eseri okudukça, kitapta anlatılanların, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarına ne kadar çok benzediği de görülecektir. Kitapta anlatılan hususlar Gazi Mustafa Kemâl Atatürk’ün düşüncelerinin, yaptıklarının ve yapacaklarının bir bölümüyle büyük bir benzerlik arz etmektedir. Nitekim Atatürk ulusal kalkınmanın ve aydınlanmanın el kitabı gibi olan bu eserin Türkçeye çevrilmesini ve okullarda -özellikle de askerî okullarda- okutulmasını ister. Bahse konu kitapta anlatılanlar ulusal kimliğini neredeyse kaybetmek üzere olan, yüzyıllardır ihmâl edilen yılgın, yorgun ve yoksul insanlardan oluşan bir insan sermayesiyle kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin kalkınma öyküsüne de oldukça benzemektedir.
Snellman özelinde Finlandiya’da gerçekleştirilen sosyolojik hareketlenme ve toplumsal mobilizasyon, siyaset bilimi bağlamında ifade edilecek olursa “çevre”yi aydınlatmak ve bilinçlendirmek suretiyle hareketlendirerek toplumsal değişim, dönüşüm ve hâlâ da süregiden değişimi mümkün kılmıştır. Bu somut olgunun, Türkiye de dâhil olmak üzere gerek devletin bekâsı gerekse de toplumun refahı için modernleşmeye çalışan Batı dışı toplumlar için de üzerinde dikkatle durulması gereken bir tecrübe ve örnek olduğu değerlendirilmektedir.
Son olarak… Halkına hizmet edenleri o halk unutmaz. Johan Vilhelm Snelman’ı Fin halkı unutmamıştır; Gazi Mustafa Kemâl Atatürk’ü de Türk halkı unutmamış, sonsuza kadar da unutmayacaktır.
© 2023. Bu makalenin / yazının içeriğinin telif hakları yazarına ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereği kaynak gösterilerek yapılacak kısa alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.
KAYNAKLAR
Aksarı, Mutahhar; “Beyaz Zambaklar Ülkesi-1”, https://www.haymanahaber.org/beyaz-zambaklar-ulkesi-finlandiya-3-1-makale,445.html, Erişim Tarihi: 11.01.2016.
Akyol, Ahmet; “Beyaz Zambaklar Ülkesinde Atatürk’ü Anlamak”, http://www.ahmetakyol.net/beyaz-zambaklar-ulkesinde/, Erişim Tarihi: 29.01.2016.
Alpkaya, Eser; “Beyaz Zambaklar Ülkesinde”, http://www.aa23.org/2013/07/16/beyaz-zambaklar-ulke sinde/, Erişim Tarihi: 06.02.2016.
Altaş, Seyithan, “Snelman’ın “Beyaz Zambaklar Ülkesi” ile Türk Devriminin Aydınlanma Yüzü: Bir Karşılaştırma”, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi”, Yıl: 2017, Sayı: 5.
Dura, Cihan; “Halk Öğretmeni Wilhelm Snellman”, http://www.cihandura.com/arsiv/ataturk-yazilari/ 641. html, Erişim Tarihi: 11.01.2016.
Gezginci, Deniz; “Atatürk O Kitabı Neden Çok Sevdi?”, Halk Öğretmeni Wilhelm Snellman”, 23.05.2021, https:// www.munihinsesi.com/ataturk-o-kitabi-neden-cok-sevdi-5031-haberi, Erişim Tarihi: 01.12.2023.
Klinge, Matti; “Mannerheim, Gustaf (1867 - 1951)”, http://www.kansallisbiografia. fi/english/?id=625, Erişim Tarihi: 02.02.2016.
Lavery, Jason; The History of Finland, Greenwood Press, London – UK 2006.
Öztürk, Anıl; “Modern Bir Destan: Beyaz Zambaklar Ülkesinde”, http://www.gazete bilkent.com/ 2012/04/ 25/modern-bir-destan-beyaz-zambaklar-ulkesinde/, Erişim Tarihi: 11.01.2016.
Petrov, Grigoriy; Beyaz Zambaklar Ülkesinde, 1. Baskı, Koridor Yayıncılık, İstanbul 2003.
Şafak, Erdal; “AB’de Bir Atatürk Hayranı”, Sabah, 02.10.2005;
Zafer, Zeynep; “Rus Yazarı Grigoriy Petrov’un Sürgün Dönemi Eserleri”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 6, Sayı: 23, Güz 2009.
Woodworth, Bradley D.; “Carl Gustaf Emil Mannerheim (1867-1951)”, Russia’a People Of Empire (Life Stories from Eurasia, 1500 to the Present), (Ed. M.Norris and Willard Sunderland), Indiana University Press, Blomington – USA 2012.
Yıldırım, Zübeyir; “Beyaz Zambaklar Ülkesinde”, 08.11.2019, https://medium.com/türkiye/beyaz-zambaklar-ülkesinde-ff2611fdaec4, Erişim Tarihi: 01.12.2023.
